Een mondelinge overlevering uit de jaren twintig

Buffetbediende bij Mitropa

Door Fried van Bijnen

Hoewel mijn vader (1900-1960) van beroep boekdrukker/typograaf was, een ambachtsman die vrijwel nooit om werk verlegen zat, kon ook hij in de crisisjaren twintig van de vorige eeuw tijdelijk geen werk vinden in zijn eigen vakgebied. Nou was hij niet te beroerd om iets anders aan te pakken, al was 't maar omdat er brood op de plank moest komen. Waarschijnlijk via relaties van zijn broer, wiens beroep huisknecht/kelner was, wist mijn vader in 1925 werk te bemachtigen als buffetbediende op de restauratiewagons van de Mitteleuropäische Schlaf- und Speisewagen Aktiengesellschaft, Mitropa.

Uit de Duitse visumstempels in zijn toenmalig Nederlands paspoort (speciaal voor zijn werk op de Mitropa aangeschaft) is af te leiden dat mijn vader twee aaneengesloten periodes op Mitropa-lijnen heeft gewerkt: van juli tot oktober 1925, en van oktober 1925 tot januari 1926. Dat tweede visum is echter ongeldig gemaakt met een blauw potloodkruis (eerste foto), waaruit afgeleid mag worden dat hij voortijdig stopte met reizen naar Duitsland. Het volgende verhaal, dat hij mij als kind vertelde over die periode, zou daarvoor de verklaring kunnen zijn.

De Duitse visumpagina's in het paspoort van mijn vader, A.H.J. van Bijnen. Op de bovenste foto het ongeldig gemaakte visumstempel. Foto's: Fried van Bijnen.

Lange dagen, zwaar werk
"We reden regelmatig Duitsland in, en weer terug." Zo begon mijn vader altijd zijn Mitropa-verhaal dat ik steeds opnieuw wilde horen. En hoewel de reizen als zodanig hem wel bevielen en het ook redelijk betaalde voor die tijd, waren het lange dagen en was het zwaar werk. Ze werkten als ik me goed herinner, drie weken op en een week af en de laatste dagen van die werkweken was hij altijd bekaf. Op zo'n dag hadden ze eens een Duitse reiziger die de koffie kortaf "zu kalt" verklaarde. Mijn vader excuseerde, nam de koffiepot weer mee, warmde die wat bij op het kolenfornuis en serveerde opnieuw. Nog vond de heer het niet warm genoeg. Nu blafte hij mijn vader af en stuurde hem wederom met de koffie terug. Opnieuw werd nog hetere koffie gebracht, opnieuw tot volle ontevredenheid van de kortaangebonden Duitser. Nou waren ze op die trajecten wel wat gewend van de merendeels welgestelde reizigers, maar na voor een derde keer te zijn afgebekt terwijl de koffie inmiddels beslist goed heet was, vond mijn vader het mooi geweest. Hij besloot in overleg met zijn collega de hele pot met inhoud enige tijd in het hete kolenfornuis te zetten. Meteen daarop bracht hij de kokendhete aluminium pot met koffie voor de vierde keer naar de klant - die vanachter zijn krant niet opmerkte dat de koffiepot met een dikke, vochtige molton doek werd aangepakt.

Pagina's met persoonsgegevens van mijn vader. Foto: Fried van Bijnen.

Helse kreet van pijn
Mijn vader verdween naar zijn collega in het keukentje: "We gingen aan de afwas en wachtten gnuivend af." Even later hoorden ze uit de restauratie een helse kreet van pijn, het geraas van een vallende koffiepot op serviesgoed en een reeks knallende Duitse verwensingen. Het leedvermaak was groot, de wraak zoet.
De Duitse heer zal het er niet bij hebben laten zitten en ik vermoed dat daarmee mijn vaders Mitropa-avontuur ten einde was. Ik kan het hem helaas niet meer vragen...

Copyright van tekst en afbeeldingen berust bij de auteur en wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Overname van tekst en/of beeldmateriaal is niet toegestaan zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Contact verloopt met Fried van Bijnen via de webmaster: klik voor hier e-mail.

Terug naar het overzicht van Culinostalgeren, klik hier.