Reageer!


Op de Noordzee Expres

Tot in de jaren tachtig heeft hij gelopen: de Noordzee Expres. Van Hamburg-Altona tot Hoek van Holland. De Wagons-Lits-dienst beperkte zich bij deze trein uiteindelijk tot Bad Bentheim - Hoek van Holland v.v. De restauratiewagen was een zogeheten Plan E. Over een dienst met eieren die maar niet wilden bakken.

Door Oege Kleijne


Een restauratiewagen van het type Plan E onder niet fortuinlijke omstandigheden. Hier de eerste van de serie, de 201, bij de NS-werkplaats Haarlem ter reparatie, nadat een brandje schade had aangericht in de keuken. 25 oktober 1974.

'Helaas, alleen broodjes'
Die ene keer dat deze mutatierijder de dienst mocht rijden (dat was om de een of andere reden een hele eer), liet de voorbereiding te wensen over. Van een op deze expres geldende, menukaart was deze treinsteward niets bekend. En daarom waren er geen eieren besteld, noch boterhammen en evenmin ham.
De hongerige reizigers van Bentheim naar 'De Hoek' moesten het ditmaal met de gebruikelijke broodjes stellen.

Pannen, waar waren de pannen?
Depot Hoek van Holland bracht de voorraad op peil. Grote hoeveelheden eieren en andere smakelijke ingrediënten voor een uitsmijter werden in de keuken geparkeerd.
In Rotterdam kwamen de eerste reizigers in de restauratie. Zij kenden de menukaart en al snel waren er drie uitsmijters besteld. Maar waarop moest dat worden gebakken? En pannen? Niks, nada!

Bakplaat kapot?
Ah, natuurlijk, de bakplaat. Ter hoogte van Rotterdam-Noord was die warm genoeg om de boter te laten smelten. Maar de boter wilde niet aanbruinen. Bij Gouda de eieren maar op de bakplaat gelegd, maar bij Woerden waren die nog niet echt hard. 'Was die bakplaat nog kapot ook. Heb ik dat?'
Het trio dat een uitsmijter had besteld, kwam eens kijken, want ze moesten er in Utrecht uit. Mijn uitleg over de bakplaat kon hen niet vermurwen. 'Nou en, dan eten we ze wel minder hard op!' Mijn tegensputteren, hielp niets. Ze aten. 'Een broodje gebakken baarvader', zoals een van hen dat noemde.

Uitsmijters 'uit'
Ondanks de verzoeken waren de uitsmijters vanaf dat moment 'uit' (een horecaterm voor uitverkocht). Later hoorde ik van een collega dat de eieren met een ring op de elektrische kookplaten gebakken hadden moeten worden. Ringen? Niet gezien! Die kookplaten moesten natuurlijk wel eerst worden schoongemaakt, want die werden anders alleen gebruikt voor het warm maken van het water voor de koffie of thee. Tja, achteraf...

't Was kennelijk een aardig verhaal. Niet lang daarna, kwamen collega's gniffelend op 'mijn' trein. 'Heb je het al gehoord? Heeft een mutatierijder eieren staan te bakken op de warmhoudplaat die ooit bedoeld was voor saucijzenbroodjes. Wat een giller. Weet je, het grote probleem is dat ze tegenwoordig ook maar alles en iedereen aannemen.'


Grote WR's voor grote expressen


Een WR (een grote restauratiewagen) in de Intercity-Plus, een snelle, luxe trein tussen Heerlen en Den Haag.
Den Haag CS, 28 september 1979.

Wagons-Lits bezat een materieelpark dat voornamelijk bestond uit slaap- en restauratierijtuigen. Daaronder ook de legendarische 'Pullmans', de zeer luxueuze wagons waarmee Wagons-Lits furore had gemaakt. Ze gaven de treinen van weleer, zoals de Oriënt Expres, een aureool van luxe en rijkdom en waren slechts 'bereikbaar' voor de aristocratie.
Hun minder luxueuze restauratie-opvolgers reden vanuit Nederland onder andere in de D-treinen naar Parijs en in de zogenoemde Scandinavië-Holland Expres (Kopenhagen - Hoek van Holland). Bij Wagons-Lits werden ze intern aangeduid als 'WR's'.

Afscheid van de stoom
Slechts een enkele keren mocht deze treinsteward het genoegen smaken op deze wagens te werken. De eerste keer ging het naar Rheine, naar het grote afscheid van de stoomtractie bij de Deutsche Bundesbahn op 10 en 11 september 1977. Met zo'n elf rijtuigen bomvol Engelse stoomliefhebbers ging het van Hoek van Holland naar de Duitse grens. De WR (een oliestoker) liep helemaal achteraan in de trein! Vooral dat laatste bleek buitengewoon onhandig. Met veel moeite kwam de minibar, het karretje met de hapjes en drankjes, steeds maar halverwege de trein en leeg was-ie. De overige reizigers bleven zo verstoken van hun natje en droogje.

Interieur van een WR in de Scandex, de al lang geleden opgeheven Scandinavië - Holland Expres. 10 mei 1980.

Eenmaal in Rheine was het contact met de rangeerdienstleiding snel gelegd. De WR moest midden in de trein komen. En daar hadden we best een paar biertjes voor over. Als ze even tijd hadden, zou het gebeuren. De bemanning van de restauratiewagen sliep in het onderkomen voor het rijdend personeel in Rheine (station). Goede bedden en een wekker! De controleur die de reis begeleidde, bleef op de WR en verwees naar 'de beste slaapplaats ter wereld': een hangmat, die tussen de opgeklapte tafels in de WR werd gespannen.

Duitse rangeerploeg
Die topslaapplaats werd even wat minder comfortabel toen de Duitse rangeerploeg met een klap aankoppelde aan de WR en met een ruk de boel in beweging zette. Deze mensen dachten met een lege wagon van doen te hebben. De controleur viel net niet uit zijn geïmproviseerde bed, maar was die ochtend opvallend vroeg op. Alles was al voorbereid toen we hem vele uren later begroetten.
De beslissing om de WR in het midden van de trein te brengen, bleek de juiste. Ondanks de enorme voorraden op deze wagen, was voor Amersfoort nog slechts een bal gehakt met een boterham de enige etenswaar die er nog werd verkocht en bij Schiedam-Rotterdam-West verwisselde de laatste bal van eigenaar. Het was een dijk van een omzet geworden.
Lees verder in deel 6.
Terug naar het overzicht Culinostalgeren.