De laatste jaren van de Noord-Friesche (3)

Meer informatie:

Op deze website:

Overzicht alle bijdragen Noord-Friesland

NFLS (8):
De laatste jaren van de Noord-Friesche

Bovenop de trein mee naar Stiens

Een tamelijk gestoord idee

Tijdens de aardappelcampagnes (meestal tussen oktober tot februari) was er voor de oplettende NFLS-liefhebber altijd wel wat te zien aan de treinen naar Stiens. Soms viel zelfs een al te enthousiaste spoorwegliefhebber op, want hij maakte foto's bovenop het dak van een rijdende goederentrein.

Door Hans Elzinga

29 december 1988 zou voor mij een onvergetelijke dag worden. De dag ervoor had ik gevraagd of ik mee mocht naar Stiens en nadat even gecheckt was wie er dienst zouden doen, was de zaak in kannen en kruiken. Ik mocht mee!
De dag erna stond de 2338 klaar met vijf goederenwagens. Al langer had ik in mijn hoofd om bovenop een koelwagen de reis naar Stiens te maken en zo foto's te maken. Toen mijn favoriete machinist en rangeerder bij de goederendienst klaar zaten, dacht ik meteen: het is nu of nooit.

Inderdaad een waagstukje, maar de fraaie foto toont dat het de moeite waard was. Loc 2338 vanaf het dak van een koelwagen gefotografeerd, vlak voor de overweg te Jelsum op 29 december 1988. Foto: Hans Elzinga.

Tamelijk gestoord idee
Nadat de Harlinger Trekvaart was gepasseerd, gooide ik voorzichtig een balletje op. Na enige verbazing wilden beiden wel kwijt het een 'tamelijk gestoord idee' te vinden. Onder het mom van 'wij hebben niets gezien' werd en passant toegestemd in dit voorstel, tenminste als het vliegveld gepasseerd was.
Het bleek een geweldige ervaring, een feesttocht. Met zo'n 40 kilometer per uur bovenop een goederenwagen realiseer je je pas hoe snel dat toch nog is. Soms kon ik zelfs even staan om zo, al wiebelend, met de groothoeklens de 2338 nog wat beter in beeld te krijgen. Tja, soms moet je wat over hebben voor je hobby!

Langste trein
In Stiens aangekomen, bleek het bij de ZPC verrassend druk. Beide sporen waren bezet en dat was bepaald niet alledaags. Voordat de wagens voor de terugweg tot een trein samengesteld werden, was het natuurlijk eerst tijd voor een bak automatenchoco bij de ZPC binnen.
Een dik half uur later was de 2338 alweer aan het omrijden op het emplacement van Stiens en koppelde aan de indrukwekkende trein van niet minder dan zeventien wagens. Het bleek de langste trein die ik ooit op deze lijn heb gezien!

Een van de langste goederentreinen in de nadagen van de Noord-Friese, toen alleen nog gereden werd tussen Leeuwarden en Stiens. Hier loc 2338 met niet minder dan zeventien met pootaardappelen beladen goederenwagons te Stiens op 29 december 1988. Foto: Hans Elzinga.

Foto-impressies van de 2200/2300-en
op de Stienser lijn

Waren het in de jaren vijftig tot en met zeventig vooral de slingerende locomotieven van de serie 2400/2500 die het beeld bepaalden op de restanten van de Noord-Friese, de jaren tachtig staan in het teken van de serie 2200/2300. Hieronder een impressie van het soms matige verkeer op de lijn, schitterend in beeld gebracht door Hans Elzinga.

Loc 2244 met slechts een wagen aan de haak nabij Britsum. Vooral in de jaren negentig kwam het vaak voor dat er met slechts een of enkele wagens werd gereden. 3 april 1990. Foto: Hans Elzinga.

Dat ook tegenlichtopnames hun charme kunnen hebben, bewijst Hans Elzinga hier met een foto van de loc 2246 nabij Stiens op 6 april 1990.

Tot slot Stiens, nog een keer loc 2246, in een fraai decor: de schitterende kerk van Stiens en net daarvoor de locloodsen, ooit het bruisende middelpunt van de Noord-Friesche Locaal Spoorweg Maatschappij. Stiens, 6 april 1990. Foto: Hans Elzinga.

Lees verder in deel 8.

Vuurwerkvervoer

Tot in de tweede helft van de jaren tachtig waren pootaardappelen niet het enige vervoer op de lijn Leeuwarden - Stiens. Ook oosters vuurwerk kwam per trein aan en dit werd afgeleverd bij de firma Schuurmans die een eigen spooraansluiting bezat net achter de Frieslandhal in Leeuwarden. De wagons werden overigens steevast voorzien van schutwagens. Je weet immers maar nooit met die ontplofbare lading…

Loc 2254 duwt op 20 september 1989 een goederentrein naar de plaats waar de firma Schuurmans de wagons gaat lossen. Dit gebeurt onder meer met een lopende band die een sloot overbrugt. Schuurmans had geen eigen spooraansluiting of een laadperron en maakte daarvoor evenmin gebruik van het einddoel van dit raccordement, de firma PTI. De explosieve lading wordt dus vanaf het spoor gelost. Foto: Hans Elzinga.

In de aardappelcampagne reden de wagons geduwd mee en werden eerst afgeleverd bij de besteller. Daarna ging de trein met de ledige aardappelwagens verder naar Stiens ter belading.

De wagens voor Schuurmans werden altijd meegenomen met de trein naar Stiens en richting het PTI-raccordement. Leeuwarden. Vanwege die gevaarlijke lading werden zogeheten schutwagens rond de beladen wagons gekoppeld. Op de foto loc 2338 op 1 november 1988. Foto: Hans Elzinga.

Tijdens de aardappelcampagne 1987/1988 werd beproefd of de aardappelen ook per container konden worden vervoerd. Blijkbaar zonder succes want containerwagens keerden na dat seizoen niet terug op de lijn.

De eerste 6400
naar Stiens

In maart 1990 verschijnt de eerste locomotief van de serie 6400 in Leeuwarden. Voor opleidingsdoeleinden. Deze nieuwe machines begonnen de al wat op jaren komende series 2200/2300 en 2400/2500 te vervangen.

De eerste rit van een 6400 (de 6418) op de Noord-Friese. Zoals zo vaak in de geschiedenis van deze lijntjes, werden bijzondere gebeurtenissen bekokstoofd door NS-medewerkers en spoorwegliefhebbers. Stiens, 4 april 1990. Foto: Hans Elzinga.

En ook Leeuwarden werd met een instructiebezoek vereerd. De centrale vraag was of de 6418 ook de lijn naar Stiens zou gaan berijden. Het treinverkeer op de lijn was inmiddels tot een minimum gedaald, want het aardappelseizoen was zo goed als voorbij. Dus een echte reden om richting het noordelijkste puntje van het Friese net te gaan, was afwezig. Toch maar even gevraagd. De opleidingsmachinist zag daar wel wat in. "Aanstaande woensdag is daar eventueel wel tijd voor. Er moet waarschijnlijk voor het laatst dit seizoen nog een koelwagen naar Stiens. En inderdaad. Die woensdag, de vierde april, lukt het zodoende de eerste 6400 fotografisch vast te leggen.

En de laatste 2200...

Maar wanneer reed eigenlijk de laatste 2200 naar de ZPC? Dat was op maandag 3 februari 1992. Doordat er geen goederenwagons voor Leeuwarden waren bleef de 6400 die deze trein moest trekken, waar-ie was. Het gevolg: er moesten wel wagons vanuit Leeuwarden naar Stiens. Dus werd de 2289 'maar' genomen, die stond werkeloos voor een werktrein en kon mooi dit klusje klaren.

Eindredactie:
Oege Kleijne,
Roelof Hamoen

Met dank aan:
Hans Elzinga, Bert de Graaf, Wim Hoekema, Bart Peters en Wytze Wijbenga.